Lieve Rien,

Wachten is volgens mij niet waar ik goed in ben. Wachten op een brief. Wachten op een reactie op tegenbericht. Wachten of een telefoontje. Ik wacht en ik wacht. Ik wacht zo intensief dat ik de telefoon niet mee opneem, uit angst dat ik vergeten ben hoe ik moet praten, uit angst dat ik als ik een stem hoor de hoorn meteen weer op de haak leg, uit angst dat ik de telefoon uit mijn handen laat vallen, en een stem vanuit de verte hoor zeggen: hallo? halloo? hallo? en dan oplegt. Toen ik J. pas had leren kennen, legde ik soms de telefoon van de haak, zo erg vond ik soms het om te wachten. Dan maar liever geen contact.

Maar gelukkig. Het gaat weer goed met jou. En ik zoek wat afleiding en orden mijn boeken. Ik ben met een nieuw project begonnen wat het nodig maakt om mijn zaken op orde te brengen. Het maken van de lijst leidt me af en maakt me rustig. Zo’n lijst heeft bovendien praktische voordelen, en misschien draagt zij iets bij aan onze soepsalons over kunst en schrijven.

—

Ik maak deze lijst uit angst om te vergeten wat ik las. De mooie teksten van Colbain over Bishop bijvoorbeeld en de essays van David Foster Wallace. Ik las ze recentelijk, maar het lijkt alweer lang geleden en bijna verdwenen. (Colbain schreef ook het voorwoord bij The Hour of the Star. Het lijkt alsof alles wat Bishop en Lispector betreft door een kleine groep gay mannen met goede relaties met Amerikaanse uitgevers en kranten beheerd wordt.)

Ik maak deze lijst om samenhangen te zien en mijn projecten te ordenen – de namen van de verschillende categorieën verwijzen naar mijn interesses, naar artikelen die ik nog schrijven wil, ideeën die ik ontwikkel.

Ik maak deze lijst om na te gaan hoe ik denk over de samenhang tussen literatuur en beeldende kunst. Daarom heb ik behalve romans, poëzie en essays ook kunstproducties in de lijst opgenomen. Sommige uitgaven vind ik heel bijzonder. Het vouwblad Corespondences van Maartje Fliervoet bijvoorbeeld, waarin zowel de kopieafdruk van inscripties op steen, als een onaffe correspondentie van Rilke zijn; Mooi is de manier waarop de samenhang niet volledig kloppend is, waardoor alles destemeer klopt. De eenvoudige afdruk van de inscriptie op de steen, de afbeelding van het manuscript van Rilke, zijn handschrift, de doorhalingen. Ik kan niet ophouden om aan deze uitgave te denken, enkele a4-tjes, niet meer. (Ik kon haar niet meteen vinden, waarschijnlijk in een lade. Misschien nog op zolder in de A.P.. Dat zal ik nagaan.)

In de kast staan mijn boeken op alfabetische volgorde. Ik bestel Brief Notes on the Art and Manner to Arrange one’s Books.

—

Ingeborg Bachmann, Bilder aus ihrem Leben, 1983
Paul Beers en Ingeborg Dusar, Nerveuze gejaagdheid, Ingeborg Bachmann door de jaren heen, 2023
Ingeborg Bachmann – Max Frisch, Wir haben es nicht gut gemacht, Briefwechsel, 2022
Ingeborg Bachmann – Paul Celan, Herzzeit, Briefwechsel, 2009
Ingeborg Bachmann, Male Oscuro, 2017Ingeborg Bachmann, Das Buch Goldmann, 2017
Ingeborg Bachmann, Die Fähre, Erzälungen, 1984/1978
Ingeborg Bachmann, Simultan, Erzälungen, 1986/1972
Ingeborg Bachmann, Der Fall Franza, Requiem für Fanny Goldmann, 1986/1979
Ingeborg Bachmann, Malina, 2021/1971
Ingeborg Bachmann, Malina, 1985/1971
Ingeborg Bachmann, Das dreißigste Jahr, Erzählungen, 1985/1961
Ingeborg Bachmann, Frankfurter Vorlesungen, Probleme zeitgenössischer Dichtung, 2011/1981
Ingeborg Bachmann, Die Radiofamilie, 2012

Colm Toibin, On Elizabeth Bishop, 2015

Elizabeth Bishop, Poems, 2011
Elizabeth Bishop, One Art, the selected letters, 1996

Clarice Lispector, Too much of Life, 2022
Clarice Lispector, The Hour of the Star, 2011/1977 (Benjamin Moser, translation)
Clarice Lispector, An Apprenticeship or the book of pleasures, 2011/1969 (Stefan Tobler, translation)

brieven
Maartje Fliervoet, Correspondences, 2021
Ella Finer – Vibeke Machini, Silent Whale Letters, 2021

Elizabeth Bishop, One Art, the selected letters, 1996
Hannah Arendt – Mary McCarthy, Im Vertrauen, Briefwechsel 1949-1975, 1995
Bibeb, veertien vrouwen, interviews, 1974

Ingeborg Bachmann – Max Frisch, Wir haben es nicht gut gemacht, Briefwechsel, 2022
Ingeborg Bachmann – Paul Celan, Herzzeit, Briefwechsel, 2009
Adorno – Benjamin, Briefwechsel 1928-1940, 1994
Belle van Zuylen – Benjamin Constant, Je bent een allerbeminnelijkste dwaas, 1990

dode moeders
Chantal Akerman, My Mother Laughs, 2019
Chantal Akerman, Traveling, 2024
Clair Atherton, De kunst van het monteren, 2018 (Stefanie van Rompay, vertaling)

Simone de Beauvoir, Een zachte dood, 2025 / 1964
Joan Didion, Year of Magical Thinking, 2005

arrangeren, breken, categoriseren / Oulipo
Sheila Heti, Alfabethical Diary, 2024
Sheila Heti, Heidi Julavits, Leanne shapton & 616 anderen, Vrouwen & kleren, 2015 / 2014
Lisa Huissoon, Alle mensen die ik ken, 2020

Édouard Levé, Zelfportret, 2024 / 2013 (Katrien VandenBerghe, vertaling)
Édouard Levé, Zelfmoord, 2021 / 2008 (Katrien VandenBerghe, vertaling)

Julian Barnes, Flauberts Parrot, 1984

Walter Abish, How German it is, 1988
Walter Abish, Alfabetisch Afrika, 2025 / 1974 (Guido van de Wiel, vertaling)
Walter Abish, Alphabetical Africa, 1974

David Foster Wallace, Both Flesh and Not, essays, 2012 posthumously
David Foster Wallace, Infinete Jest, 1996
David Markson, Vanishing Point, 2004
David Markson, Wittgensteins Misstress, 1988

David Bellos, Is that a fish in your ear?, 2011
David Bellos, Georges Perec, A Life in Words, 1993
Denis Cosnard, le Paris de Georges Perec, La Ville Mode D’Emploi, 2022
kleine plattegrond van Parijs

Georges Perec, Ik ben geboren, 2003/1985 (Rokus Hofstede) privé-domein
Georges Perec, W or de jeugdherinnering, 1991/1975 (Edu Borger) privé-domein
Georges Perec, De Duistere Winkel, 124 dromen, 2017/1988 (Edu Borger) privé-domein
Georges Perec, Espèce D’Espaces, 2022 /1974, Éditions dus Seuil
Georges Perec, De aanslag in Sarajevo, 2020/2016 (Edu Borger)
Georges Perec, De Condottiere, 2014/2012 (Edu Borger)
Georges Perec, Het Leven een Gebruiksaanwijzing, 1995/1978 (Edu Borger, vertaling)
Georges Perec, ’t Manco, 2009 /1969 (Guido van de Wiel, vertaling)
Georges Perec, De Wedergekeerden, 2022/1972 (Guido van de Wiel, vertaling)
Georges Perec, Een man die slaapt, 1996/1967 (Rokus Hofstede, vertaling)
Georges Perec, Tips en wenken voor wie zijn afdelingschef om opslag wil vragen, 2011/1968 (Rokus Hofstede, vertaling)
Georges Perec, Opslag, hoorspel, 1998/1968 (Frida Pitoors, vertaling)
Georges Perec, Poging tot uitputtende beschrijving van een plek in Parijs, 2017/1975 (Kiki Coumans, vertaling)
Georges Perec en Robert Bober, Ellis Island, 2025/1980 (Rokus Hofstede, vertaling)
Georges Perec, Die Dinge, 2016/1965 (Eugen Helmé, Übertsetzung)
Georges Perec, Ein Mann der schläft, 2012/1967 (Eugen Helmé, Übertsetzung)
Georges Perec, Träume von Räumen, 2013/1974 (Eugen Helmé, Übertsetzung)
Georges Perec, Ellis Island, 2016/1995 (Eugen Helmé, Übertsetzung)
Georges Perec and the Oulipo, Winter Journeys, 2013 (Ian Monk, Harry Matews & John Sturrock, translation)

Henri Michaux, Elders, drie denkbeeldige reizen, 2020 /1967 (Piet Meeuse, vertaling)

Michel Butor, Mobile, 1991/1962

Marcel Schwob, Essay over mijn Paraplu, 2018/1890 (Miriam de Veth, vertaling)
Marcel Schwob, het boek van Monelle, 2014/1903 (Kathelijne De Vuyst, vertaling)

Alastair Brotchie, Alfred Jarry, Ein pataphysisches Leben, 2014/2011 (Yvonne Badal, Übertsetzung)

Alfred Jarry, Roemruchte daden en opvattingen van Doctor Faustroll, pataphysicus 2016/2010 (Liesbeth van Nes)
Alfred Jarry, Superman, 1970/1902 (Gerrit Komrij, vertaling)
Alfred Jarry, The garden of Priapus, 2003/1901 (Louis Colman, translation)
Alfred Jarry, Ubu Roi ou Les Polonais, 1956/1922, De Roos
Ubu a L’Anvers, Editie Rossaert 1997

Christian Dietrich Grabbe, Scherz, Satire, Ironie und tiefere Bedeutung, 1827
Rabelais, Gargantua en Pantagruel, 1999 / 1532-1552

de dingen
Arnold Stadler, Mein Stifter, 2005
J.Enklaar-Lagendijk, Adalbert Stifter, Landschaft und Raum, 1984
Eric de Smedt, Stifters ondergrondse dodenstad, 2017, Terras

Adalbert Stifter, Een tocht door de catacomben, 2017 (Eric de Smedt, vertaling), Terras
Adalbert Stifter, Witiko, 2005
Adalbert Stifter, der Nachsommer, 2007
Adalbert Stifter, Kleurige stenen, 2008 (Wilfred Oranje, vertaling)
Adalbert Stifter, Bunte Steine, 1994/1853
Adalbert Stifter, Gesammelte Werke, Bunte Steine e.a. 1956
Adalbert Stifter, Der Hagenstolz, 2005/1845
Adalbert Stifter, Feldblumen, 2005

Thomas Bernard, Alte Meister, 1985

objecten, performances, poëzie & proza
Francis Ponge, Zeep, 1973/1966 (Peter Nijmeijer, vertaling)
Francis Ponge, Proëmia, 1991/1948 (Edu Borgers, vertaling)

Pati Hill, Letters to Jill, a catalogue and some notes on copying 2020/1979
Pati Hill, Slave Days, 1975
Pati Hill, High in the Sky, a chapter from the history of dressmaking (a journal 1972-1977)
Pati Hill, One thing I know, 2022/1962

Béatrice Balcou, Porteurs, 2025
Béatrice Balcou, Untiteld Ceremony #22, Tlön Projects, Occasionals IV, 26.09-28.09.2025

Jason Dodge, They lifted me in the sun again and packed my skull with cinnamon, Tlön Projects, Occasionals III, 08.06-29.06.2024
Jason Dodge, They lifted me in the sun again and packed my skull with cinnamon, 2023, Kodoij Press & ArchivorumxM

Bernadette Mayer, I am a common Merganzer .. Jason Dodge, fivehunderd places 2024/2022
CAConrad, First Light, Jason Dodge, fivehunderd places 2024/2024