In de foyer had ik in een vitrine al enkele boeken zien staan: De liefdesbrieven van François Mitterrand aan Anne, niet zo heel lang geleden verschenen, meen ik. De liefdes correspondentie van Ingeborg Bachman en Paul Celan, ook iets over gelezen in de krant, en in de hal waar we als publiek wachten om de zaal in te gaan hangen briefteksten aan de muur. Ik lees voor in het kader van de voorstelling Salon d’Amour van Margret Wibmer in Natlab, Eindhoven

Dubbelsolo David Altmejd en Friedrich Kunath in Kade – Amersfoort: Eerst over de wonderlijke en zeer inspirerende barokke beelden van Altmejd, dan over de in mijn ogen diepdroevige schilderijen van Kunath die in Oost-Duitsland geboren is en inmiddels in Los Angeles woont, Dat ik het werk van deze laatst zo droef vindt is een mening die mogelijke beïnvloedt is door het gegeven dat ik de tentoonstelling bezoek op de dag dat duidelijk wordt dat Trump de volgende Amerikaanse president is.

In de tentoonstelling ‘Data Aesthetics’ die de komende tijd in de Openbare Bibliotheek (OBA) in Amsterdam te zien is, onderzoeken Lucas Evers en Frank Theys hoe kunstenaars big data in hun kunst verwerken. Bij de opening spreekt onder andere de directeur van de OBA. Hij vertelt hoe de eerste etage, waar oorspronkelijk videobanden en dvd’s en cd’s te vinden waren, nu opnieuw werd ingericht. De expositie vormt voor hem de start van een nieuwe digitale vloer, waar ruimte is “voor de digitale gegevens van de 21ste eeuw.” Ook hij is nieuwsgierig naar het antwoord van de kunstenaars.

Er zijn redenen om deze droombeelden Afrikaans te noemen. Omdat de sculpturen op traditionele sculpturen lijken bijvoorbeeld, of om Quenum andere belangrijke Afrikaanse kunstenaars als voorbeeld heet – zoals de circa tien jaar oudere Romuald Hazoume die maskers uit oude kunststoffen jerrycans en indrukwekkende installaties maakt. Maar naast verwijzingen naar Afrikaanse kunst, bevat zijn werk ook verwijzingen naar het modernisme. De concreetheid kan bijvoorbeeld verbonden worden met de materieschilderkunst en Zero.

Re-thinking HOME brengt de kunstenaars bij elkaar vanwege een uitdagende en ambitieuze doelstelling: De curatoren Christine van den Bergh en Agung Hujatnikajennong willen een volgende stap maken in de artistieke omgang met de Indonesische geschiedenis en Identiteit. Het gaat daarom, ondanks de rol van Nederland, niet alleen over koloniale verhoudingen, herinneren en herdenken. Het gaat over Indonesië – Nederland nu. Indonesië vierde vorig jaar haar zeventig jarige onafhankelijkheid wat aanleiding gaf om haar geschiedenis opnieuw in te lezen. Vervolgens zetten kunstenaars uit Nederland en Indonesië die geschiedenis in om mensen bewust te maken en te verbinden. Persoonlijke en collectieve geschiedenissen spelen in vrijwel alle werken een rol.

Punt WG is een alleraardigste kunstruimte, gevestigd op het Wilhelmina Gasthuisterrein. Misschien moet je even zoeken naar het paviljoen omdat het via een ietwat verwilderde tuin toegankelijk is, maar het loont. In de kleine ruimte met openslaande deuren is bij tijd en wijlen een aardig programma te zien. Tot en met 9 oktober is dat de expositie ‘Curved Side Down’ van Marleen Sleeuwits en Femke Dekkers. Radek Waanja nodigde hen uit om de kleine ruimte te verkennen.

Vorige week vrijdag 26 augustus opende op de Zuidas in Amsterdam ‘Palace  Ruin’ (2016) van James Beckett (1992, Zimbabwe). Hij maakte een installatie van een mythologisch stukje Amsterdamse architectuur, namelijk een reconstructie van een deel van het Paleis voor Volksvlijt »

Het is goed mogelijk om beide presentaties, de uitgaven van Kassák & de installatie van Tilo Schulz, als twee onafhankelijke presentaties te beleven, maar de samenhang is ook interessant; als voorbeeld van de manier waarop het museum zich profileert en als een vingerwijzing naar de uiteenzettingen van hedendaagse kunstenaars met de geschiedenis. Zij refereren aan de interessante verhouding tussen het historisch avant-gardisme en hedendaagse kunst. Wat het museum betreft, laten beide exposities zien hoe je exposities met heel verschillende onderwerpen uit heel verschillende tijdsperioden met elkaar verbinden kunt. Wat Tilo Schulz betreft, laat zijn installatie zien hoezeer een jonge generatie kunstenaars gefascineerd zijn met het modernisme.

Waar ik ooit vooral over schilderkunst en sculpturen schreef, schrijf ik steeds vaker over kunstprojecten. Waar ik ooit vooral met schilders en beeldhouwers sprak, zijn het steeds vaker ook onderzoekers en filmers. De kunstwereld veranderde en ik groei mee. Wat me als persoon vooral in die ontwikkeling aanspreekt is de collectiviteit. Het feit dat een werk niet zomaar zonder meer door een individu wordt gemaakt, de kunstenaar, maar een collectief product is. Ook het procesmatige spreekt me aan. Dat je zo’n werk niet zomaar bedenkt en maakt, maar dat er een onderzoekstraject aan vooraf gaat, een praktijk waarin je veel met mensen spreekt, veel leest en ziet. Daarbij moet ik wel aantekenen dat ook schilders, tekenaars en fotografen dergelijk onderzoek doen, en vaak een bredere kennis en interesse hebben dan je op basis van een enkel werk verwacht.

Randa Maroufi is in Nederland omdat zij zojuist een twee maanden durende residency in de Bijlmer afrondde, georganiseerd door CBK Zuid-Oost, Bradwolff Projects en het scheidende SMBA. Ze maakte er een film, Heidi Vogels spreekt over een filmproject naar aanleiding van de tuinen in Fez, een stad die zij inmiddels meermaals bezocht. Samen met filmwetenschapper en filosoof Halbe Hesse Kuiper schreef zij er een interessant artikel over. Ondanks deze wat ongebruikelijke en onaffe enscenering levert het gesprek veel aanknopingspunten voor zinvolle overwegingen op. Bovendien zullen Maroufi en Vogels binnenkort enkele exposities hebben, wat een wat uitgebreidere beschrijving zinvol maakt.