Ik fiets met plezier naar Amsterdam Zuidoost. De lucht is helder. De grond is nat. Omdat de bomen kaal zijn zie ik overal het water, kleine sloten, de Gaasperplas. Omdat de E9 verbreed wordt is het fietsen door de buurt nog complexer.

Cindy Moorman,zonder titel (De Ander)2015 tekening,Gouache en spiegel 29,7x42cm.
foto: kunstenaar

In het CBK Zuidoost bekijk ik de expositie Local Heroes. Eigenlijk nét iets te laat, want ik heb de opening gemist en een kunstenaarsteam doet performances. Die moeten het altijd hebben van publiek en dat is er nu niet. Geen publiek, geen kunstenaars en toch bekijk ik alles met groot plezier. Er staan drie installaties met onderdelen van de setting waarin het ooit plaatsvond en misschien kan ik zo zelfs beter nadenken over wat deze kunstenaars eigenlijk willen en wat performancekunst betekent.  Want performancekunst is veel en varieert van een dansvoorstelling tot maandenlange projecten – en in dat laatste lijkt het CBK zich meer en meer te specialiseren, langdurige projecten en residencies die op de een of de andere manier op de buurt reflecteren. Wat mij betreft is het één van de kwaliteiten van het CBK Zuidoost, dat kunstvormen en -projecten die in een andere context wat geforceerd of (semi)intellectueel lijken, hier een zelfverzekerde uitstraling hebben. Wat het CBK toont is meestal van hoge kwaliteit, speels, oprecht niet in het minst door de samenwerkingsrelaties waartoe het CBK de deelnemende kunstenaars lijkt te stimuleren.

Cindy Moorman,zonder titel (De Ander)2015 tekening,Detail
foto: kunstenaar

L’Autre, de eerste installatie die ik hier beschrijf, is overigens meteen de enige die niet naar een performance verwijst. Het is wel een samenwerkingsproject van  Hamid El Kanbouhi en Floor Meijers. Het werk bestaat uit meerdere parallel aan elkaar opgestelde wanden die met een wilde zwart-wit ruitmotief beschilderd zijn. Aan de achterwand die niet zichtbaar is als je frontaal voor het werk staat hangen, beschilderde foto’s van Floor Meijers, aquarellen en tekeningen. Het zijn portretten van een rijke schakering aan mensen. Ik wordt vooral getroffen door de hoge kwaliteit van het werk. De opzet is niet nieuw. Het is wat het is. Een beschilderde wand die van de ruimte een wild theater maakt. De beelden zijn echter indringend en  het werk nodigt uit om er langer naar te kijken.

Het tweede, een tekening van Cindy Moorman verwijst wel naar een performance. Daarom hangt zij achter het blauwe silhouet van een groep mensen, een verwijzing naar een eerdere performance in het Stedelijk Museum Bureau Amsterdam. Helaas niet meer dan een decorstuk, maar dat is niet erg. De tekening ontroert: Op het papier zijn meerdere gekleurde driehoeken weergegeven en links een kleine ronde spiegel. De driehoeken hebben ogen en in combinatie met de tekst die onderaan de tekening staat evoceren zij een hele reeks gedachten over mijzelf en mijn omgeving. Er staat: ‘De dingen hebben ogen, ze kunnen mij zien’ ‘Wat als de dingen blind zouden zijn en mij niet kunnen waarnemen?’ Ik schrijf deze tekst uit mijn herinnering op, er zou een nuanceverschil kunnen zijn met de daadwerkelijke Engelstalige tekst, maar ik denk dat ik het begrijp. Hoe vaak probeerde ik zelf niet om mijn relatie tot mijn omgeving te verwoorden. Ik hou van dans en denk aan de manier waarop je met je lichaam iets over de wereld en je ervaring van die wereld vertellen kunt. Mooi dus. Er liggen ansichtkaarten op tafel van eerdere performances van Cindy Moorman. Groepen mensen die gezamenlijk een monochrome, abstracte mensensculptuur vormen.

l’Autre, Hamid el Kanbouhi / Floor Meijers 2016

Het verhaal van de performance van MOHA is anders. De installatie die zij bouwden is een samenvatting van een reeks performances die verspreid over een langere periode in Zuidoost werden gedaan werden.’Office of Lost Time’. De twee kunstenaars die samen de kern van MOHA vormen, Alice Pons en Olivia Reschofky, plaatsten op verschillende transitielocaties in de buurt een klein huiselijk aandoend kantoor, met een stoel en een tafel en een hond en kopjes koffie. Daar verzamelden zij verhalen. Die verhalen zijn in de huidige installatiesituatie terug te vinden. Ze zijn uitgetypt en hangen aan de houten schutting, sommige verhalen bestaan uit een foto, andere verhalen zijn een tekening. Ik ga een klein hokje in en volg de instructies, hand m’n jas op het haakje, doe m’n schoenen uit en lees de verhalen van buurtbewoners waarop ik, als ik wil met een getypte brief mag antwoorden. Het is me wat te stil in de ruimte van de kunstuitleen. Het geratel van de mechanische typemachine klinkt iets te luid, maar ik ben blij dat ik naar binnen ben gegaan en onder andere gelezen heb wat Dennis allemaal overkwam.

MOHA, office of the lost time, 2016

Terwijl ik thuis op internet naar informatie zoek over de kunstenaars realiseer ik me dat dit de derde keer is dat ik iets van hen zag. MOHA was een van de vier Artists in Residence die in de vorige expositie in het CBK getoond werken. Toen werd soep geserveerd door mensen met blauwe pruiken op. Je kreeg een kopje in ruil voor een verhaal. Maar ik zag ook een performance tijdens ‘Tomorrow never knows’ in Arti et Amicitae in Amsterdam. Een kleine vrouw met een blauwe pruik op danste met een gorilla in de toegangshal van Arti. Soms liepen beide naar buiten en dansten ze met de voorbijgangers op het Rokin. Het was een vrolijke, levendige performance en dat geldt ook voor het lange project. Misschien vond ik het de vorige keer een beetje vreemd, die mensen die die blauwe pruiken op, maar wel heel levendig. En prettig zodat je langer wil blijven kijken. En ook zorgvuldig uitgevoerd. Levend, levendig MOHA betekent ‘mos’ in het Hongaars. Mos, groen, levend, het groeit zelfs op beton, dood hout en steen.

MOHA, office of the lost time, 2016

MOHA, office of the lost time, 2016

Kortom ik heb het idee dat in CBK Zuidoost iets groeit. Het is al lange tijd een goede expositieplek en het is aangenaam om te zien hoe de kunstuitleenbezoekers in het weekend met werken naar huis gaan. Toch lijkt het Artist in Residence programma gaande weg steeds meer elan te bezitten. Van experiment naar steeds professionelere en meer evenwichtige projecten. Gaandeweg ga ik geloven dat samenwerkingsprojecten inderdaad iets bijzonders kunnen opleveren. Een nieuwe kwaliteit die grenzen overschrijd. Het biedt zicht op nieuwe presentatievormen en nieuwe kunst.

14.1 – 13.2.2016 │Local Heroes, Hamid El Kanbouhi, Moha, Cindy Moorman │ CBK Zuidoost
5.11.2015 │Artists in Residence 2015 in Zuidoost│CBK Zuidoost
Met: Alice Pons & Olivia Reschofsky (Moha): The Office of Lost Time, Hu Wei: The World of the Hard and the Soft, Open Group i.s.m. Jesper Buursink: One and the same place, Roi Alter: Franz Müller’s Wire Spring. David Gumbs, Jesper Buursink ism Open Group, Ryts Monet, Alice Pons, Mariëlle Videler, Olivia Reschoufsky, R’M Aharoni, Roi Alter, Lard Buurman, Lynnee Denisee onderstaande foto’s werden op deze opening gemaakt.