Alexandra Navratil, Silbersee, video HD, 11:11 min, b&w/ sound, 2015

 
Yoeri Guépin

Van 9 tot 13 maart vind in PuntWG, een kleine, heel plezierige kunstruimte in Amsterdam West het symposium Anarchic Infrastructures plaats. Ik ga naar de opening, maar mis de ‘keynote speech’ van Alena Alexandrova, curator van het geheel en laat me meevoeren door het werk wat er hangt. Meestal wordt tijdens symposia gebruik gemaakt van lichtbeelden en geen ‘echt’ werk getoond. In dit geval, omdat alle elf sprekers – de keynote uitgesloten – kunstenaars zijn, werd een kleine tentoonstelling georganiseerd waar ik erg van geniet. Vrijwel al het werk dat er hangt of staat is licht, makkelijk te vervoeren, op te rollen. Maar de toon is helder en gericht: puntig is het woord dat in relatie tot de naam van de expositieruimte echter wat lullig klinkt. Van het fotowerk van hiryczuk en van Oevelen tot de muziekinstallatie van Dirk Bruinsma in samenzang met het metronoom van Tao G. Vrhovec Sambolec; Ik raad iedereen die van het weekend tijd heeft aan om even te gaan kijken.

Alena Alexandrova is een goede curator. Het symposium is opgesteld als een studiemoment voor het boek waar zij aan werkt en dat in 2017 zal verschijnen en waarvan de titel luidt: Anarchic Infrastructures: Re-Casting the Archive, Displacing Chronologies. Een hele mond vol, en ik moet even heel goed nadenken hoe ik het onderwerp van haar studie onder woorden breng. Alexandrova probeert een actuele werkwijze van kunstenaars te onderscheiden en te analyseren. Het gaat over de manier waarop veel hedendaagse kunstenaar onderzoek doen naar de (kunst)geschiedenis en materiaal uit musea en archieven (her)-gebruiken. Hun werk reflecteert op de bestaande historische categorieën en interpretaties van beeldende kunst en museale objecten. Tijdens het hergebruik worden die betekenissen veranderen. Je kunt in zeker opzicht spreken over een verdraaiing van die functies en betekenissen, ten behoeve van nieuwe, anarchistische zienswijzen. Van een nieuwe tegendraadse manier van zien.Of, zoals Alexandrova het zelf formuleert:
The participating artists set in motion variety of archival visual material and found images to create visual constellations, which displace images from their status as evidence or masterpiece, and deprive them from their individual visibility to create anarchic lines of seeing.

Maartje Fliervoet, Nineveh and its Remains (detail). 2015. Dimensions variable. Offset print, nails, piezography prints, photocopies. This installation is part of the exhibition Intervall, Grund.

Alena Alexandrova

Als je in de ruimte rondkijkt, zie je zonder moeite wat er wordt bedoelt. De meeste kunstenaars maken conceptueel werk en gebruiken onorthodoxe materialen. Als ik de tweede dag binnen kom is Youri Guépin aan het woord. Aan de wand hangen twee digitale prints van hem, Ghosts (hp 1200, brother dcp) 2015. Het gaat om afdrukken van ‘lege scans’ van oude, op straat gevonden scanapparaten. Als je goed kijkt zie je handafdrukken en andere sporen. Enthousiast vertelt hij over zijn fascinatie voor de vele malen dat het apparaat gebruikt werd om scans mee te maken, een gedachte die hij koppelt aan de dichtbije, recente geschiedenis van de digitale technieken waarmee wij ons omringt zien.

Ook Guépins lezing hoor ik maar half – ik kwam eigenlijk voor een forumgesprek – maar ik luister geboeid omdat hij spreekt over grote collecties mallen van Klassieke archeologische beelden die in een atelier in Brussel en een ander atelier in Parijs worden bewaard. Het maken van gipsafgietsels van historische beeldhouwwerken, klassiek en eigentijds was lange tijd de enige manier waarop deze sculpturen overal in Europa te zien waren. Ook het Allard Pierson Museum in Amsterdam heeft een interessante collectie van zulke beelden. Guépin richt zich echter op de mallen met hun eigen geschiedenis en wederwaardigheden.

Naast het werk van Guépin het merkwaardige en doorwrochte Sequoia van Hiriczuk en van Oevelen die zich intensief met de geschiedenis en mogelijkheden van de fotografie uiteenzetten. Camera’s zijn in wezen tamelijk onbeholpen machines, die maar een klein deel dekken van wat het menselijk kijken vermag: We zien niet alleen meer, we kijken vooral heel anders dan een foto veronderstelt. We kunnen verschillende onderwerpen tegelijkertijd een plaats geven, halen voorwerpen naar de voorgrond, plaatsen andere naar achteren, al naar gelang we de betekenis van wat we zien naar voren willen halen. Kortom, een foto is nooit alleen maar een raam naar de werkelijkheid. Die visie op zich is niet nieuw, wel de manier waarop het duo probeert om dit bedrog via de foto aan de camera te ontlokken. Het perspectief van de sequoia is anders dan gebruikelijk.

De foto’s en prints die te zien zijn, hebben dus een andere functie en betekenis dan gebruikelijk. Het gaan niet om de abeelding, maar om momenten tijdens het proces waarin de afbeelding tot stand komt. Het gaat om specifieke eigenschappen van het medium zelf. Als je de nadruk op die eigenschappen legt lijkt het soms alsof er een geheim wordt onthuld: De geesten van Guépin, de perspectieven van Hirichuck en van Oevelen, de Spode Works van Anne Helen Myland, de Probable Improbabilities-Fossil van Gabriel Jones. Dat laatste is een fotoprint waar op een zorgvuldige manier een zwart-wit film overheen geprojecteerd wordt. Het levert een prachtig verstild beeld op. Ik ga niet alle werken beschrijven, hoewel ik wel in de verleiding kom. Puntig, schreef ik. Dat wil zeggen dat het werk niet groot of uitbundig is, maar in alle gevallen veel interessante betekenissen bevat.

Anne Helen Myland, Spode Works: The Art Gallery – Present Terrain, no 32, 2016 / no 20, 2016

Alleen aan de kunstenaars die boven op de entresol exposeren wil ik nog even een paar woorden wijden, omdat het over Stanley Brouwn gaat, van wie ik een groot fan ben en over muziek, wat zo prachtig aansluit bij de laatste workshop met Marc Nagtzaam en Esther Venrooij. Want het werk van Dirk Bruinsma Traces of Dérive (For Saxophane, bass clarinet, flute and persussion) uit 2014 is een belangrijke bijdrage: Bruinsma reflecteert met het stuk op handelingen van de Parijse avantgarde in de jaren zestig van de vorige eeuw. De methode waarop zij probeerden op straat, in het hier en nu, al wandelend en besluitend nieuwe kunst te maken. We praten over avant-garde kunst en ik vraag hem of hij een specifieke kunstenaar voor ogen had. Na enig nadenken komen we tot de conclusie dat het waarschijnlijk vooral over Guy Debord gaat.

De geluiden klinken. Het stuk wordt langzamer gespeeld. De noten uitgerekt en Bruinsma wijst op de manier waarop de metronoom, onderdeel van het werk van Tao G. Vrhovec Sambolec zich voegt naar zijn compositie. In de vier hoeken van de entresol staan de notaties, ‘score sheets with imagined roots, music stands’. Vrhovec Sambolec toont Reading Stanley Brouwn, (2015-2016) – Table, book my steps 12.12.2005 – 1.1.2006 by Stanley Brouwn, meditfied metronome, durations: 21 days. De metronoom telt de stappen.

Dirk Bruinsma (For saxophone, bass clarinet, flute and percussion), 2014
Four-channel sound installation
Score sheets with imagined routes, music stands

Tao G. Vrhovec Sambolec, Reading Stanley Brouwn (2015 – 2016), Installation  table, book My Steps 12.12.2005 – 1.1.2006 by Stanley Brouwn, modified metronome.

Verder is boven werk van Rob Johannesma te zien. Vooral het werk De Wanhopige uit 2015 treft me. Het is zoals altijd bij Johannesma een werk uit kranten en krantenpapier. Op een prachtige manier 3D opgezet. De vergeelde kwetsbare pagina’s met wat lucht er tussen over elkaar zodat er een verdiept kader ontstaat voor een enkele krantenfoto met een afbeelding van het wereldberoemde werk van Gustave Courbet, een kunstenaar die me meer en meer lief is. Een aantal jaar geleden lunchte ik bij toeval op doorreis naar Zuid-Frankrijk in het door herfstige loofbossen omgeven Ornan. De geboorteplaats van de schilder. Daar waren ze, de rotsen van De begrafenis in Ornan en had ik niet juist over zijn werk Het atelier van de schilder gelezen? ‘Dat werk dus, de wanhopige van een schilder die, nadat hij aan de Parijse Commune had deelgenomen een enorme boete kreeg opgelegd van de Franse staat die hij al schilderend probeerde af te lossen. Het werk van Johannesma genereert op die manier vele, vele betekenissen die naar heden en verleden verwijzen. Alena Alexandrova werkte eerder samen met Joahnnesma werkte voor de expositie ‘Capturing Metamorphosis’ in het Allard Pierson Museum in Amsterdam.

Anrachic Infrastructures │ symposium door curator Alena Alexandrova │ Janine Armin/Taf Hassam, Dirk Bruinsma, Maartje Fliervoet, Kristoffer Frick, Noa Giniger, Yoeri Guépin, Rob Johannesma, Gabriel Jones, Suska Mackert, Anne Helen Mydland, Hiryczuk/ Van Oevelen, Sascha Pohle, Padraig Robinson, Tao G. Vrhovec Sambolec │ 10.03.16 t/m 13.03.2016 │ PuntWG