Den Haag, 3 januari 2025 Dag Saskia, onze correspondentie heeft even gehaperd, omdat mijn lichaam even haperde. Maar, nu is mijn lichaam weer terug op zijn oude standplaats, en kan ons gesprek zich voortzetten, en daar verheug ik mij op.Zo’n »
Author Archive
Dag Saskia,
je hebt me meegevoerd naar Keulen. In gedachten liep ik daar rond. Terwijl jullie me voorgingen, dwalend door de zalen van de diverse musea aldaar. Het is alweer lang geleden dat ik Keulen bezocht, en het door Peter Zumthor gebouwde museum zou ik graag eens bezoeken.
Wat Slovenië voor Handke is, is Oostenrijk voor jou? Wellicht. Toch, hoewel je Handke bewondert, is het Ingeborg Bachmann die je werkelijk bezig houdt. Van Bachmann las je veel en er is altijd wel een tekstfragment van haar in jouw nabijheid.
Je begint je brief met een opmerking over mijn tekst over twee exposities in het Stedelijk Museum, die van Miriam Kahn en Unraveled over kunst en textiel. Al weer zoiets, waarom die kramp, waarom die kritiek? Afgelopen weekend in Keulen zag ik een expositie die het tegendeel van de tentoonstellingen in het Stedelijk is. Aan de hand daarvan kan ik misschien verduidelijken wat ik bedoel.
Het boek van Sebastian Barry ‘Dagen zonder eind’ heb ik zojuist dichtgeklapt. Ik zat midden in de eerste veldslag tussen de noordelijke en de zuidelijke troepen in de Amerikaanse Burgeroorlog, met alle daarbij behorende verschrikkingen die dan gebeuren. Zoals de jonge tamboer, wiens hoofd onmiddellijk gescheiden wordt van zijn romp bij de eerste de beste confrontatie. De verteller trekt zich, na de slag, terug in de stilte van het bos en reflecteert over de mens.
Ik hou van het werk van Nicoline van Harskamp. Ik vind het fijn dat het werk deel uitmaakt van lange trajecten. Ik vind het fijn dat niet alles meteen helemaal duidelijk is. Ik vind het fijn dat het werk reflectief is. Het is een praktische denken over spreektaal en menselijk gedrag, dat zich stap voor stap ontwikkelt.
Twee exposities die goed hadden kunnen zijn, maar teleurstellen. Ben je te kritisch? Mis je het momentum omdat je te oud bent? Begrijp je de urgentie van de problemen niet meer? Herhaling. Herhaling. De dingen zijn aan slijtage onderhevig. Als je de expositie Unravel verlaat, kan je de lange roltrappen naar de tussenverdieping nemen. Het is zo leuk om die trap in die witte tl-verlichtte tunnel omhoog en omlaag te nemen. Een kinderlijk plezier.
Stapelingen. Stapelingen! Stapelingen? Wat voor stapelingen? Verontrustende stapelingen? Stapelingen die aan het rotten zijn? Stapelingen als schuilplaatsen voor ongedierte. Stapelingen als behuizing voor muizen en ratten? Als arbeid voor de arbeidslozen, die onverschillig tussen de stortplaats scharrelen? Chaos, chaos, chaos in de stad.
De zwarte omslag van het boek van Gursky bestaat uit in wit gedrukte namen van steden met daarnaast rijen letters en rijen cijfers op een zwart fond. Het is een detail van een foto van een electronisch bord met beursnoteringen. Daarop, in diepdruk, en met gouden letters, verschijnt de naam Andreas Gursky. De foto zelf, van de beursvloer van Frankfurt, tref je in het boek aan.
Het zijn die eerste oriënterende momenten in de expositie in Eye waar je werkelijk van geniet. Kaartje afgeven, deur door, donker. Je voelt de zachte grond onder de zolen van je schoenen. Aarde. Geen steile randen. Grond. Heel anders dan je in het museum gewend bent. De zaal is verduisterd en je ziet in de verte de lichtblauwe schemer van de filmbeelden van Albert Serra waarvoor je gekomen bent.
